200 KOSA KATA DASAR MORRIS SWADESH oleh : Alffian Walukow

200  KOSA  KATA  DASAR  SWADESH MORRIS BAHASA  TOUNTEMBOUAN

Oleh : Alffian Walukow

Berdasarakan  kebiasaan ber-Bahasa  Tountemboan di  kampung Wiau Lapi

Dalam  dialek  Ma tanâ_ai / i Bahasa Tountemboan, yang dipergunakan di Minahasa bagian Selatan sebagai bahasa sub-etnis Tountemboan. Bahasa ini teriri dari dua dialek besar, yaitu dialek makela’i dan dialek matana’i yaitu mereka yang menyebut kela’i (yang begini atau maotou) dan mereka yang menyebut tana’i (yang begini). Dialek matana’i dipakai di Sonder dan Kawangkoan dan matana’i dipakai di Langowan, Tompaso, Tareran/Rumoong dan Tombasian/ Amurang. Bahasa ini merupakan bahasa penutur paling banyak di Minahasa. http://bode-talumewo.blogspot.com/2009/04/bahasa-daerah-minahasa.html

1    Abu           : awu
2    Air             : rano
3    Akar          : amut
4    Aku           : yaku
5    Alir (meng)        :
6     Anak        : toyaang
7    Angin        :
8    Anjing       : asu
9    Apa           : kaitu
10    Api          :
11    Apung        lentut
12    Asap        : tembur
13    Awan       :
14    Bagaimana : tambisa       
15    Baik         : ulit
16    Bakar       : tunu
17    Balik        : wareng
18    Banyak    : kêli 
19    Bapak      : amang
20    Baring     :
21    Baru        : wêru
22    Basah      : ramês   
23    Batu       : watu
24    Berapa    : pira    
25    Belah (mem)    :       
26    Benar : ulit      
27    Benih : kaloko      
28    Bengkak        : sêga
29    Berenang       :
30    Berjalan       : wayâ
31    Berat      :   utêr
32    Beri        : wệe
33    Besar       : wangkêr
34    Bilamana : kawisa      
35    Binatang   :     
36    Bintang   :    
37    Buah       : wuâ
38    Bulan   : bulang / wulan    
39    Bulu :       
40    Bunga :      
41    Bunuh  : pate     
42    Buru (ber)   : mangolo   
43    Buruk    :    
44    Burung  :     
45    Busuk  : wuruk      
46    Cacing    : kolôi   
47    Cium    :    
48    Cuci : múas      
49    Daging    :   
50    Dan   :
51    Danau  :     
52    Darah    : êndâ   
53    Datang : mâai      
54    Debu   : awu    
55    Daun   :
56    Dekat  :    
57    Dengan  :     
58    Dengar   : linga    
59    Di dalam : nuntep       
60    Di    : ang/am    
61    Di mana  : ambisa       
62    Dingin  : uting     
63    Diri (ber)  : oak     
64    Di sini  : an….     
65    Di situ : ambitu      
66    Dorong   :     
67    Dua  : rua      
68    Duduk    ; lukut   
69    Ekor    ; ipus   
70    Empat    ; Ĕpâ   
71    Engkau ; ico : kau = co       
72    Gali  : kâil     
73    Garam : asing      
74    Garuk  : kômês     
75    Gemuk   : lôboi (untuk  têmbêm)    
76    Gigi ; waang      
77    Gigit ; karet      
78    Gosok ;       
79    Gunung  ;     
80    Hantam  ;      
81    Hapus   ;     
82    Hati  ; ate     
83    Hidung  ; irung/ngirung     
84    Hidup  : tumou     
85    Hijau  ;     
86    Hisap   ;   sêêsêp  
87    Hitam  : wuring    
88    Hitung   ;????? / rekeng ( melayu  manado)   
89    Hujan  :      
90    Hutan  :    
91    Ia        : en
92    Ibu      ; inang 
93    Ikan    ; sera   
94    Ikat   : wâkês    
95    Istri  :      
96    Ini   :     ianyo
97    Itu    :   
98    Jahit   :    wilit 
99    Jalan  ; lalang     
100    Jantung   ;     
101    Jatuh        : lêpok
102    Jauh  :       tayang
103    Kabut   :     
104    Kaki  : kekei     
105    Kalau   ;    sa  (sa ko mange….)
106    Kami, kita    : cami   
107    Kamu   : sera    
108    Kanan    : kakan   
109    Karena  :      
110    Kata (ber)   : nuwu, nê/nu muwu    
111    Kecil        : têke
112    Kelahi (ber)    ; tokol   
113    Kepala      ; rôkos 
114    Kering   ;     
115    Kiri    : kâbiri   
116    Kotor  ;      
117    Kuku    :    
118    Kulit    :    
119    Kuning  : kunî     
120    Kutu      :  
121    Lain     : walina  
122    Langit   :     
123    Laut  :      
124    Lebar     :   
125    Leher   : kanat    
126    Lelaki   : tuama    
127    Lempar  : wangkil     
128    Licin   ;     
129    Lidah   :     
130    Lihat   : râdan    
131    Lima    :   
132    Ludah    : rurâ   
133    Lurus    : rondor   
134    Lutut   :    
135    Main  : wêrâ     
136    Makan  : kuman     
137    Malam    : wêngi   
138    Mata    : wêrêng 
139    Matahari :      
140    Mati  : mêdêl     
141    Merah    : raindang/reindang   
142    Mereka  : sera     
143    Minum : mêlêp      
144    Mulut  : wâbâ/wamba     
145    Muntah  :     
146    Nama     : ngarang  
147    Napas     ; asêng  
148    Nyanyi    : kantar   
149    Orang : tou      
150    Panas  : paso     
151    Panjang : lambot      
152    Pasir   :    
153    Pegang   : timboi    
154    Pendek    :????(potot  untuk  kerdil)   
155    Peras   :     
156    Perempuan   : wewene    
157    Perut :       
158    Pikir  :     
159    Pohon    :   
160    Potong   :    
161    Punggung : lîcur      
162    Pusar :       
163    Putih :       
164    Rambut  : wúuk     
165    Rumput   :     
166    Satu  : êsa     
167    Sayap      :  
168    Sedikit   : pira    
169    Siang   :    
170    Siapa   : sei (sai =sangihe)     
171    Sempit    :   
172    Semua    : pakasa   
173    Suami    :    
174    Sungai  ;      
175    Tajam   :   têlêw ( telew = terbang)   
176    Tahu  ; kailêk / makailêk      
177    Tahun  : tâung     
178    Takut  : inde/mainde     
179    Tali   :     
180    Tanah  : tanâ
181    Tangan    : kama   
182    Tarik  ; weso     
183    Tebal  :       
184    Telinga   ; luntêng    
185    Telur      ; wulingâ 
186    Terbang    : telew   
187    Tertawa   : kumêke    
188    Tetek       :????? (toto=melayu  manado)
189    Tidak    : raîca   
190    Tidur   : têkêl    
191    Tiga    ; têlu   
192    Tikam   :     
193    Tipis :      
194    Tiup  :      
195    Tongkat     ; ????   
196    Tua  :      
197    Tulang :      
198    Tumpul   :     
199    Ular   : ulâ   
200    Usus  :      tinâai/tinai